Co to jest stan zachowania banknotów i monet?

Stan zachowania monet i banknotów to czynnik, który w ogromnej mierze wpływa na wartość egzemplarzy kolekcjonerskich. W jakiej skali oceniamy eksponaty, np. na aukcjach? Czym charakteryzują się banknoty w stanie UNC? Odpowiadamy na najważniejsze pytania.

Od stanu zachowania banknotów i monet zależy wycena ich wartości. Im lepiej zachowany egzemplarz, tym wyższą cenę może osiągnąć podczas sprzedaży. To nie wszystko – w przypadku banknotów współczesnych z reguły kolekcjonerzy akceptują w swoich zbiorach tylko najlepiej zachowane eksponaty. Jedynie rzadkie banknoty historyczne mogą być niższej klasy i nosić niewielkie ślady zużycia. Sprawdźmy, jakie skale są stosowane przy opisywaniu stanu zachowania banknotów i monet kolekcjonerskich – w Polsce i na świecie.

Stan zachowania banknotów

Na początku warto wspomnieć o tym, że skale używane na świecie są do siebie podobne, ale mają także sporo różnic. Przykładowo amerykańska skala Sheldona obejmuje aż 70 punktów, gdzie 1 to wartość najniższa, a 70 – najwyższa. Monety klasyfikowane od 60 do 70 to egzemplarze w stanie nieobiegowym. Poniżej przedstawiliśmy skalę brytyjską według IBNS (International Bank Note Society) oraz polską – m.in. banknoty w stanie UNC wraz z opisem.

Skala polska Skala IBNS Opis
I UNC (Uncirculated) Stan bankowy, nieobiegowy – banknot perfekcyjnie zachowany, z oryginalnym połyskiem i ostrymi rogami.
-I -UNC Stan bankowy – bez śladów obiegu, z oryginalnym połyskiem, ma zaokrąglone rogi.
I/II AU (About UNC) (XF/UNC) Stan prawie nieobiegowy – banknot z minimalnymi śladami obiegu i oryginalnym połyskiem.
II XF/EF Stan piękny – niewielkie ślady obiegu, maks. 3 lekkie zgięcia lub 1 mocne. Oryginalny połysk, lekkie zabrudzenia krawędzi.
III VF (Very Fine) Stan bardzo dobry – banknot ma większe ślady obiegu, jest sztywny, może mieć ślady po złożeniach. Rogi nie są ostre, ale też nie w pełni zaokrąglone.
IV F (Fine) Stan dobry – wyraźne ślady obiegu, wiele zagięć i załamań. Banknot przybrudzony, minimalne naddarcia.
V VG (Very Good) Stan dostateczny – banknot był długo w obiegu, ma naddarcia dochodzące do rysunku, zaokrąglone rogi, może wystąpić dziurka od zginania.
VI G (Good) Stan słaby – wyraźne ślady zużycia, wyblakłe kolory, wiele śladów zginania, plamy. Banknot czytelny, chociaż mogą występować ubytki papieru czy napisy.
VI/VII Fair Bardzo zniszczony, spore ubytki papieru, np. na rogach, widoczne naddarcia i zabrudzenia.
VII P (Poor) Stan zły – banknot bardzo zniszczony, częściowo nieczytelny. Fragmenty urwane, duże ubytki papieru, może być posklejany.

Stan zachowania monet

W Polsce skala zachowania monet została stworzona przez Edmunda Kopickiego. Obecnie, po niewielkich zmianach, nadal służy do określania stanu numizmatów. Wyróżniamy następujące klasy:

  • stan I – stan menniczy (SM) – moneta nigdy nie była w obiegu, zachowana w idealnym stanie, bez uszkodzeń, śladów użytkowania i czyszczenia.
  • stan II – znakomity (ZN) – monety mogą zawierać drobne uszkodzenia, np. powstałe w procesie bicia lub przy transporcie. Cechą charakterystyczną jest połysk stempla.
  • stan III – bardzo piękny (BP) – numizmaty będące w obiegu, posiadają niewielkie zarysowania, wytarcia reliefu czy uszkodzenia brzegu.
  • stan IV – piękny (P) – monety czytelne, jednak z dużymi śladami zużycia.
  • stan V – bardzo dobry (BD) – monetę można rozpoznać pomimo bardzo poważnych śladów zużycia. Niektóre szczegóły są nieczytelne, trudno rozpoznać znak menniczy.
  • stan VI – dobry (DB) – numizmat trudny do rozpoznania, nieczytelny rysunek i legenda, moneta do identyfikacji wymaga określenia rodzaju metalu, średnicy, wagi, porównania z innymi egzemplarzami.
  • stan VII – zły (Z) – nie jest możliwa identyfikacja monety.

Porównajmy skalę używaną w Polsce do tych, którymi posługują się np. kolekcjonerzy z Niemiec czy krajów anglojęzycznych.

Polska USA/kraje anglojęzyczne Niemcy Francja
I Stan menniczy (SM) Stan lustrzany (L) Uncirculated (UNC) Mint State (MS) Unzirkuliert (UNZ) Stempelglanz (STGL) Splendide (SPL) Fleur de coin (FDC)
II Znakomity (ZN) Extra Fine (EF lub XF) Vorzüglich (VG) Superbe (SUP)
III Bardzo piękny (BP) Very Fine (VF) Sehr schön (SS) Très très beau (TTB)
IV Piękny (P) Fine (F) Schön (S) Très beau (TB)
V Bardzo dobry (BD) Very Good (VG) Sehr gut erhalten (SGE) Beau (B)
VI Dobry (DB) Good (V) Gut erhalten (GE) Assez beau (AB)
VII Zły (Z) Poor (PR) Gering erhalten

Źródło tekstu: https://goldbroker.pl/poradnik-inwestora/co-to-jest-stan-zachowania-banknotow-i-monet/